In het voorjaar van 2012 schrijf ik in opdracht van het InnovatieNetwerk een essay. Onderzoeksvraag: wat is de relatie tussen schaal en vertrouwen in de intensieve veehouderij? Om tot een antwoord te komen lees en denk ik, en ondervraag ik een aantal mensen met interessante ervaringen. Zij wisselen ook met elkaar van gedachten onder mijn leiding. Het schrijf- en denkwerk neemt een paar maanden in beslag.
(fragment)
“Deze korte tour d’horizon laat zien dat grootschaligheid niet vanzelf tot onbehagen of wantrouwen hoeft te leiden – mits de juiste schaal bij de juiste functie wordt gekozen. Voor een gevoel van verbondenheid is vooral van belang dat mensen weten met wie ze te maken hebben en wie ze kunnen aanspreken. Zouden deze lessen uit de (semi-)publieke sector ook toepasbaar zijn op de intensieve veehouderij?
Deels wel, zo denken de verschillende deskundigen waarmee voor deze verkenning gesproken is. Het is ook voor hen in ieder geval maar zeer de vraag of de relatie tussen schaal en vertrouwen omgekeerd evenredig is. Huub Dijstelbloem van de WRR: ‘Alsof met het vergroten van de schaal per se het wantrouwen of de vervreemding toeneemt!’ Instellingen die op papier even groot zijn, kunnen heel anders ervaren worden, onderstrepen zij. Het klopt ook niet dat alle grote instellingen of systemen wantrouwend tegemoet worden getreden. Het vertrouwen in het mondiale vliegverkeer is bijvoorbeeld heel groot. ‘En’, zo zeggen zij, ‘laten we kleinschaligheid ook niet verheerlijken’. Vroeger werd het huisvarken in november op het erf geslacht, vaak op gruwelijke wijze.”