Het is echt zo. Trump heeft gewonnen. Ik zit hier te bibberen vanwege het feit dat een man met zo’n hard en plat karakter kennelijk te verkiezen valt boven een al te controlerende, berekenende, gearriveerde vrouw. Hoe moet dat nu? Hoe zal de Boze Witte Man zich gaan roeren?
Zodra ik me daar een voorstelling van probeer te maken, zie ik de familie Bundy voor me. Kijk, daar heb je Al Bundy uit de legendarische Fox-sitcom Married … with Children. Met een biertje in de hand slingert hij vanaf de bank hatelijke opmerkingen de wereld in. Hij kibbelt altijd met zijn familie, maar stijgt boven zichzelf uit als hij voor ze opkomt. Zou hij Trump hebben gestemd? En kijk, daar zijn Ammon en Ryan Bundy, twee werkelijk bestaande broers die hun eigen western uitleven in de desolatere staten van Amerika. Ryan lijkt met zijn vertrokken gezicht zelfs een beetje op Al Bundy. Maar waar personage Al zijn mond expres in een sneer plooit, is Ryans gezicht deels verlamd door een ongeluk. Daar doet hij verder niet moeilijk over. Het leven is hard mensen!
Denkend aan Amerika gaan feit en fictie onmiddellijk een kongsi aan. De verhalen die Amerika over zichzelf vertelt – in boeken, films, songteksten en televisieseries – kleuren mijn beleving van het land minstens zo sterk als de feiten. Ik kan dat niet helpen. De Bundy’s kunnen dat niet helpen. Het is heel hard werken om zelfs maar een glimp op te vangen van de wereld in haar kale naaktheid, los van jouw verhalen. Feiten en verhalen vloeien liever in elkaar over.
Van een afstandje is dat gemakkelijker waarneembaar dan bij jezelf. Je ziet hoe de Bundy’s de held willen zijn van hun eigen verhaal. In het geval van de Bundy’s is dat een soort grimmige fabel, waarin de federale overheid hun vrijheid probeert te beperken. Maar dat wil God niet hebben, dus moeten ze de wet wel overtreden.
Door de stampende logica van deze fabel te volgen, konden de Bundy’s uitgroeien tot voormannen van het gewapende boerenverzet. Dat begon in 2014, toen de FBI een achterstallige boete kwam innen. Buigen voor die door Washington aangestuurde gladgeschoren agentjes – over hun lijk! De Bundy’s trokken met paarden, vlaggen en geweren op tegen de FBI. Iedere kijker ziet hier onvermijdelijk een western in, met de Bundy’s als held en de FBI als schurk. De FBI dacht na en droop af. Verslagen door het narratief.
Toen een boerenfamilie onlangs bestraft werd omdat zij brand had gesticht in een nationaal natuurpark in Oregon, schoten de Bundy’s te hulp. Begin dit jaar hielden zij met een groep geestverwanten 41 dagen lang het hoofdkantoor van het natuurpark bezet. Ik zie ze patrouilleren in de sneeuw, geweerkolf in de hand, de loop rustend tegen hun schouder. Ook dit ken ik van de film.
Maar ditmaal werden de Bundy’s opgepakt en voor het gerecht gebracht. Voor de (federale) aanklager was het een uitgemaakte zaak: de Bundy’s hadden gewapenderhand een gebied bezet en ambtenaren bedreigd. De Bundy’s ontkenden niets, maar presenteerden zich als patriotten die zich simpelweg niet konden voegen naar de verwrongen federale opvattingen over ‘hun’ land, en daardoor wel tot burgerlijk ongehoorzaamheid gedwongen waren. ‘De regering kiest de regels waaraan jij dan moet voldoen’, verklaarden zij bij monde van hun advocaat.
Nu lijkt me dat precies de juiste gang van zaken in een democratie. Want de staat, dat ben ik – dat ben jij. Dat zijn wij. Ook dat is een verhaal, zeker. Maar wel een verhaal waarin ik zelf altijd beschutting heb gevonden. Als we niet zelfs maar een beetje kunnen geloven dat de geldende wetten ónze wetten zijn, dan houdt het op. Dan is het revolutietijd. En dat is het wellicht, nu dit verhaal voor grote groepen mensen kennelijk is uitgewerkt.
Twee weken geleden sprak de (lokale) jury de Bundy’s vrij; zij vonden het primitieve maar heroïsche verhaal van de Bundy’s blijkbaar overtuigender dan het zelfgenoegzame rechtstatelijke Washingtonbetoog. Datzelfde patroon heeft zich dinsdag op megaschaal herhaald. Ik zit hier nog steeds met pijn in de buik. En klamp me vast aan de ultieme politieke deugd: hoop. Op cruciale momenten bleek Al Bundy een klein hartje te hebben. Daar zullen we het van moeten hebben.
Marjan Slob